Başlık 2: Umudun Yolu (Kağnı Kamyonu Yendi)
Önceki haftalarda bir köşe yazımda İstiklal Madalyalı ilçe “İnebolu” diye bir yazı kaleme almış idim. Bu yazımda Türkiye’nin ilk ve tek istiklal madalyası ile taltif edilen, ödüllendiren şehri olan Kastamonu ve onun güzide ilçesi İnebolu’yu bir nebzede olsa okuyucularıma tanıtmaya gayret etmiş idim. Yazımı okuyan binlerce okurumdan tebrik ve teşekkür aldım bu durum beni oldukça mutlu etti. Tebrik ve teşekkür edenler arsında Kasiad (Kastamonulu Sanayici ve İş Adamları derneği) yönetim kurulu üyesi Kastamonu Devrekanili Kurtşeyh Dede’nin torunlarından saygın bir kişiliğe sahip Avukat Fikret Özkan beyde vardı. Sadece teşekkür etmekle kalmayıp beni yine Kasiad’ın sponsorluğunda Taksim AKM’de tanıtımı ve gösterimi olacak “Umudun Yolu” belgeseline davet etti. Bu nazik davete elbette icabet etmek gerekiyordu. Geçtiğimiz günlerde Cumhuriyet Bayramı arifesinde gerçekleşen bu tanıtım ve belgesel gösterimi seçilen tarih açısından da çok anlamlı idi. Bu yazımda benim içinde çok anlamlı olan bu belgeselden sizlere bahsetmeye çalışacağım.
Kastamonu, 13. yüzyılda, Atabey Gazi olarak bilinen, Selçuklu Devletinin uç beyliği olan Çobanoğulları Beyliği’nin kurucusu Hüsameddin Çoban Bey tarafından fethedildikten sonra hiç işgale uğramamış ve toprağına düşman ayağı değmemiş nadir illerimizden birisidir. Ancak Kastamonuluların ataları her daim Selçuklu ve Osmanlıların taraf olduğu her savaşta hep en ön safta yer almışlardır. Kimi zaman muhariplik kimi zamanda lojistik destek vererek hep en kritik görevleri üstlenmişlerdir. Buna tarihimizden somut birkaç örnek verecek olursak; İstanbul’un fethi sırasında kullanılan, Kırklareli Demirköy de dökülen topların hammaddesi bakır madenleri Küre ilçesinden gemiler ile İnebolu üzerinden taşınmış ve fethe büyük katkı sağlamıştır. Yine fetih sırasında gemilerin karadan yürütülerek çekildiği halatlar da Kastamonu’dan gitmiştir. Son olarak yüzyılın başında gerçekleşen Osmanlı devletinin varlık mücadelesi verdiği 1. Dünya Savaşı cephelerinden Çanakkale’de de en çok şehit veren ilimiz yine Kastamonu’dur. Bununla bitmiyor elbet. Yazımıza konu olan Umudun Yolu belgeselinin çekimine vesile olan Milli Mücadelede Türklerin var olup bu topraklardan asla gitmeyeceklerini söyledikleri Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu içlerine silah ve mühimmatın taşınması rolü yine Kastamonuluların olmuş. Gemiler ile İnebolu açıklarına gelen mühimmatlar bin bir güçlükle o günün şartlarında aşılası zor olan Küre dağları aşılarak kağnılar ile Kastamonu merkeze oradan da Anadolu’ya sevki gerçekleştirilmiştir. Bu son derece kritik taşıma işleminde Kastamonu için sembolleşmiş bir isim var. Seydilerli Şerife Bacı.
İşte bu belgesel Şerife Bacı’nın kahramanlığının sembolleşen öyküsü olmakla birlikte Anadolu kadınının her zor şartta ortaya çıkışı ve kahramanca mücadele edişini anlatmaktadır. Kurtuluş Savaşı’nda Gazi Mustafa Kemal “Gözüm Sakarya’da Dumlupınar’da, kulağım İnebolu’da” sözüyle bu mühimmatın İnebolu’dan Anadolu’ya sevk edilişinin ne kadar önemli olduğunu vurgulamıştır.
Tarihin bu noktasından ilhamla geçmişin izlerini ve Mustafa Kemal’i bütün yönleriyle anlatmak için araştırmacı ve yazar Alp Armutlu beyefendi “Umudun Yolu-Kağnı Kamyonu Yendi” isimli kitabından senaryolaştırılarak ortaya çıkan belgesel yapıt 28 Ekim 2022 Cuma günü Kasiad’ın önderliği ve sponsorluğunda yapılan görkemli bir o kadar da anlamlı bir program ile seyirciyle buluşmuş oldu.
Umudun Yolu “Kağnı Kamyonu Yendi!” belgeseli görsel hafızamız için tarihe Anadolu kadınının gözünden yeni bir sayfa açıyor! Belgesel Tarihe ‘stratejik’ bir bakış ile Umudun hikayesini “İstiklal Yolu” üzerinden milli gerçekler ve yerel bilgiyle günümüze taşıyor. İstanbul’dan İnebolu’ya, İnebolu’dan, Kastamonu, Çankırı ve Ankara’ya uzanan İstiklal Yolu üzerinde Mustafa Kemal Paşa’nın 1919 ile 1922 yılları arasında halkına aktardığı umudu konu alan belgeselin yönetmenliğini Nazım Doğan ve Sinan Çevik, yapımcılığını Alp Armutlu birlikte çalıştığı 30 kadar yerel anlatıcı ve 7 kişilik danışma kurulu ile üstlenmiş. Belgeselin yapımında dış İlişkiler koordinatörlüğünü Kasiad üyesi Eyüp Kömeçoğlu, tarih ve konsept danışmanlığını yine Kasiad üyesi Hidayet Yünse beyefendilerin üstlendiği son derece kıymetli bu belgesel yapıtın seyirci ile buluşmasında ve Türk milletine armağan edilmesinde en büyük katkı hiç şüphesiz sponsor Kasiad’ın.
Alp Armutlu bu yapıtıyla Anadolu kadınının ve yerel halkın 344 km. boyunca yazdığı eşsiz kahramanlık destanını yaptığı araştırmalar sonucunda, çekim ekibiyle birlikte 100 yıl sonra aynı yol üzerinde 344 km. boyunca kağnı kullanarak “Umut” taşıyan kahraman Kuvayı Milliye’nin kadınıyla ve erkeğiyle fedakârlık dolu icraatlarını sadece Türkiye ile değil dünyayla buluşturmayı hedeflemiş.
Belgeseli günümüze kazandıran Alp Armutlu tanıtım programında belgesel çekimi sırasında yaşadıklarını ise kısaca şöyle özetleyerek salondakileri de duygulandırdı; “İnebolu’dan kağnı ile yola çıktığımız ilk gün üzerimize dolu yağdı. Bazen güneş açtı. Kağnıyı taşıyan öküzlerimiz Kuyruk ve Aslan’ı yol boyunca beslemek çok güzel bir deneyimdi. Yerel halk bizi bağrına bastı. Köylerden geçerken, sepet içinde çay ve börek uzatanlardan tutun, kovanından bal getiren cefakâr köylülerimizle Umudu konuşmak muhteşem bir deneyim oldu. Onların anlattıklarıyla bazen gözlerimiz yaşardı, biz anlatılanları bugüne aktarmakla tarihi bir borcumuzu da yerine getirmiş olduk. Geçtiğimiz her ilçeden toprak aldık cephane sandığımızın içinde biriktirdik. Ankara Valiliği’nin izniyle sabahın 5:30’unda 1. Meclis önünde çekim yaptık. Saat 06:00’da işine giden Ankaralıların yoğun ilgisiyle karşılaştık. Kuyruk ve Aslan ile Meclis önünde yol alırken bazen heyecandan konuşamadım. Hayatımın en duygusal 30-40 dakikasını o anlarda yaşadım. Topladığımız toprağı Haymana’da Mangal Dağı’nda 63 şehidimizin yattığı şehitlikle buluşturduk. İlk kez Aslan ve Kuyruğu bu alanda bağladık ve dinlendirdik. Gönüllülük esasına dayanan kalabalık bir ekiple tarihi birleştirmiş olduk. Anlatılanları gelecekle İstanbul’dan, Ankara’da gelenlerle birleştirdik. Nasıl bir coğrafyada çalıştığımızı gören bütün anlatıcılar çekim ekibimize inanılmaz yardımda bulundular. Aslında bu yardımın arkasında o kahramanlara duyulan eşsiz saygıyı barındırıyor.”
Gazi Mustafa Kemal’in “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır” sözüyle tarihe geçen Sakarya Meydan Muharebesi’nin “insani yönü” ne de vurgu yapan belgesel, İnebolu’dan Ankara’ya kağnı donanmasını süren binlerce kadının içinde taşıdığı umudu izleyicinin zihnine ince ince işlemiş. Umudun bu yolculuğunda birçok hayvan ve insan telef olmuş yok olup gitmiş. Şerife Bacı, cephane ıslanmasın diye dondurucu soğuğa rağmen çocuğunun donması endişesine aldırmadan sırtındaki örtüyü cephanenin üstüne koymuş ve kağnı arabasının yolda kalmasına da asla izin vermemiştir. Bugüne mesaj niteliğindeki yürekli davranışı ile zoru başarmış ve “Kağnı kamyonu yenmiştir.”
Türk halkının savaş zamanında dahi düşmanlarına karşı sergilediği duruşa bir övgü niteliği taşıyan “Umudun Yolu” belgeselinin yapımında emeği geçenleri ve özellikle Alp Armutlu beyefendiyi yürekten kutluyorum. Böylesi anlamlı çalışmanın ortaya çıkmasında büyük emeği geçen sponsorluk yapan Kasiad’ın kıymetli yöneticilerini ve başkanı Ayhan Aslan’a da şükranlarımı iletiyorum. Son teşekkür de Kasiad başkan yardımcısı Avukat Fikret Özkan beyefendiye, beni böylesi anlamlı bir programa nazik daveti için.