Başlık 2: Yün Ne Büyük Nimetmiş Meğer
Yün, bazı memeli hayvanlardan, özellikle koyun, keçi, deve, lama, kaşmir keçisi, ada tavşanı gibi hayvanların kıl kökenli doğal liflerin ortak adıdır. Kısaca biz bu hayvanların tüylerine yün diyoruz. Yün elde edildiği hayvanın adını alır; koyun yünü, deve yünü gibi. Sıcak tuttuğu için battaniye, yorgan, yastık ve kışlık giysiler başta olmak üzere pek çok alanda kullanılmaktadır.
Hakiki anlamda yün denildiğinde ilk akla gelen koyun yünüdür. Koyun derken de dişi davarı kastederiz. Dişi koyun ile erkek koyun yünü arasında bazı farklar vardır. Dişi koyun yününde olan maddi ve manevi hassalar diğer yünlerde yoktur. Koyunların üzerine asla güneş doğmaz. Zira koyunlar gün doğmadan yani sabah namazı vaktinde uyanık olurlar. Bu sebepten de koyun beslemekte büyük manevi bir değer ve bereket vardır. Sabah erken kalkmak rızkın bollaşmasına vesiledir.
Koyun yünün faydaları saymakla bitmez. Öncelikle koyun yünü sinyal ve radyasyon emicidir. Bundan dolayı da kullandığımız cep telefonlarının, modemlerin ve diğer elektronik cihazların yaydığı radyasyonu emerek insan vücuduna zarar vermesini engeller. Bunun için eğer evlerimizde kullandığımız yastık, yorgan ve döşeklerimizi koyun yününden yapılmış olanlarını tercih edersek bu elektronik cihazların bize vereceği zararı en aza indirmiş oluruz Biz uykuda iken bu cihazlardan yayılan radyasyondan az etkilenmiş oluruz. Koyun yünü vücutta biriken statik negatif enerjiyi alır, bundan dolayı dinlendiricidir ve rahat uyku uyumamızı sağlar. Aslında gün boyu koyun yününün dinlendirici etkisinden faydalanabiliriz. Bunun için evlerimizde, iş yerlerimizde, arabalarımızda koyun yününden yapılmış minderler ve postları kullanabiliriz. Koltuğumuzun, kanepemizin üzerine sererek üstüne oturmamız son derece faydalı olacaktır.
Koyun yünü ısıyı dengeleyicidir, bu yönüyle soğuğu geçirmez. Koyun yününden yapılan ürünler yazın serin, kışın sıcak tutma özelliğine sahiptir. Çoğumuz yazın sıcaktan dolayı üzerimize yorgan örtmeden uyumaya çalışırız. Ancak yorganımız koyun yünündense rahatlıkla üzerimize örtüp uyuyabiliriz. Çünkü yün nefes alıp verme özelliğinden dolayı ısıyı üzerinde tutmaz. Koyun yünü; yağmuru ve suyu da çekmez. Dolayısıyla kolay kolay ıslanmaz, ancak ortamdaki fazla nemi emmek suretiyle rutubet oranını tabii bir şekilde düzenler. Koyun yünü hiçbir şekilde yanmaz. Bu özelliği ile ateşe, aleve karşı dirençli ve dayanıklıdır.
Yazımızın başında da ifade ettiğimiz gibi koyun yününün faydaları say say bitmez.
Koyun yünü alerjik değildir ve alerjik ortamların oluşmasına hiçbir şekilde fırsat vermez. Uzun ömürlüdür, kullanışlıdır, terletmez, ter emici özelliği vardır. Ağrılara karşı direnç sağlar. O nedenle birçok romatizmal ağrılara iyi gelir. Koyun yününden elektrik cereyanı geçmez, yalıtkandır. Çobanlar kepenek içinde yağmurdan, doludan, kardan, her türlü soğuktan müteessir olmadıkları gibi kepenek içinde iken yıldırım onlara isabet etmez. Koyun yünü bir başka özelliği ile haşarat türü hayvanları bünyesinde barındırmaz. Koyun yünüyle yapılmış eşyalara asla haşarat vb yaklaşamaz. Yine mikrop barındırmadığından dolayı, birçok hastalığın bulaşmasını da engeller.
Yün elyafı genellikle canlı hayvanlardan kırkılmak suretiyle elde edilir. Bu tür yüne kırkım yünü denir. Bu yünün ticari değeri diğer yöntemlerle elde edilenlerinkinden yüksektir. Kasaplık hayvanların kesildikten sonra derilerinin işlenmesi ile elde edilen yüne ise tabak yünü veya kasap başı yünü denir. Herhangi bir nedenle ölmüş hayvanın postundan elde edilen yün ise post yapağısı adını alır. Tabak yünü veya post yapağısı (yapak, yapağı) deriden yolunarak alınmışsa kıl köklerini de içerdiğinden kırkım yününe göre daha düşük kaliteli olur. Canlı hayvandan kırkım işi genellikle el makası veya bu iş için geliştirilmiş motorlu el aletleriyle yapılır. Yün elyafı genellikle dağıtılmadan bir bütün olarak kırkılır ve toplanır. Buna yörelere göre (tulup, gömlek, dulup veya tulum gibi) farklı isimler verilir. Hayvandan alınan tulup, omuz bölgelerinde, but bölgesine göre daha ince lifli olur. O nedenle omuz bölgesinden
Alınanlar daha değerlidir.
Çeşitli koyun ırklarından farklı tipte yün elde edilmekte ve elde edilen yünün kalitesi de iklime, koyunun türüne, kırpma mevsimine ve zamanına göre değişmektedir.
Netice olarak bugünkü sentetik giysileri bir kenara bırakıp yün çorap, yün fânile, yün gömlek giymeli ve yün eldiven takılmalıdır. Yaz kış yün kazak giyilmeli, evlerimizde saf yün battaniye kullanmalıyız ki sağlık ve afiyetimiz daim olsun. Yine yünden başkasına iltifat etmemeliyiz ki, ruhi ve manevi hayatımız yün sıcaklığında devam edebilsin.